BBC programcısı Giresun’da fındık üzerine önemli bir yayın yatı. Bu yayında fındıkta yaşanan sorunlar bütün çıplaklığıyla gözler önüne serildi.
İşte BBC programında fındık üzerine konuşulanlar:
Kadınlar yüzyıllardır fındık üretiyor
Aromalı bir kahve veya tatlı ikramın hayranları, dünyadaki fındıkların çoğunun, kadınların yüzyıllardır ürettiği Türkiye'deki bir sahil dağ silsilesinden geldiğini bilmiyor olabilir.
Türkiye'nin kuzeydoğusunda Karadeniz'e bakan Pontus sıradağlarının eteklerinde yer alan antik Giresun şehri, çarpıcı kıyı manzaraları ve dramatik pürüzlü dağları ile bilinir. Ama her şeyden çok, fındıklarıyla bilinir.
Dünya fındığı Karadeniz’de üretiliyor
Dünyadaki fındıkların %72'sinden fazlası Türkiye'den, yaklaşık %60'ı ise Giresun'un bulunduğu Doğu Karadeniz bölgesinden geliyor. Fındık yetiştiriciliği geleneği burada binlerce yıl öncesine dayanıyor. Antik Yunanistan'ın sözde "tarihin babası" Herodot, MÖ 5. yüzyılda Türkiye'nin fındık lütfu hakkında bile ağdalandı. 1400'lü yıllardan bu yana Giresun ve çevresindeki doğu Karadeniz bölgesinden fındık Avrupa'ya ve ötesine ithal edildi.
Fındık endüstrisi değişti
Örneğin bir fındık partisi, bir kavanoz Nutella'ya girmeden önce, Türkiye gibi yerlerde yetiştirilirler. Giresun'da fındık tarihsel olarak kadınlar tarafından yetiştirildi ve bugün kadınlar da bir dizi çikolata ürünü gibi fındık ürünlerinin üretimini ve satışını devralmaya başlıyor. Geçmişte, fındıklar genellikle yurtdışına ihraç edilirdi ancak çikolata ve sos gibi şeyler şeklinde Türkiye'ye geri satılırdı. Bununla birlikte, ailesi yerel fındık endüstrisinde derin kökleri olan üç kız kardeş tarafından yönetilen Home of the Hazel gibi işletmeler bunu değiştirmeye başlıyor.
Fındığı kadınlar işliyor
Şirketin sahiplerinden ve kurucu ortaklarından Sayari Sungur, Discovering the World's Table sunucusu Nick Kwek'e verdiği demeçte, "Bu bölgede fındık ürünlerinin % 80'i kadınlar tarafından işleniyor." dedi. "Hem tarlalarda hem de bahçelerde bu fındıklara en iyi bakan her zaman kadınlardır. Bu yüzden şimdi bu kadınların hem yetiştiriciler hem de karar vericiler olmalarını istiyoruz." Dokuz yıl önce piyasaya sürülmesinden bu yana, Home of the Hazelnut Giresun'un eski geleneğini sürdürürken aynı zamanda yeni nesil yerel kadınlar için bir örnek haline geliyor. Sungur, ailesinin başarısıyla ve bölgedeki diğer kadınlara kendi girişimlerini kurmaları için nasıl ilham verdiğiyle gurur duyuyor. "Şimdi birçok kadın bu ürünün ne kadar değerli olduğunu görmeye başladığına göre, çok daha fazlası onu üretmeye ve sahip olmaya başlıyor. Bence bu olağanüstü"
Fındık bitkisi tehlike altında
Türkiye'nin fındık endüstrisi hala patlama yaşıyor olsa da ufukta sorun var. Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi, ülkenin fındık ağaçları ve çalı yetiştirme yeteneği çevresel faktörler tarafından tehdit altındadır. Değişen iklim, buradaki mahsulü etkiliyor, daha fazla neme ve zararlı akınına yol açıyor. Her ikisi de fındık bitkilerini bodurlayabilir ve öldürebilir.
Küf hastalığı var
Giresun bölgesinde büyüyen bitki koruma bilimci ve fındık çiftçisi Dr. Sebahat K Ozman-Sullivan, "[İklim değiştikçe] son üç veya dört yılda yeni zararlılar geliyor" dedi. "Birçok bitkiyle beslendiği için kontrol edilmesi büyük bir sorun. Ayrıca, yüksek neme sahipsek küf hastalığına sahibiz," diye ekledi ve fındıkların tipik olarak daha kuru iklimlerde geliştiğini açıkladı.
Ozman-Sullivan, haşere istilasını azaltmaya yönelik yerel girişimlerin yarardan çok zarar verebileceğinden endişe ediyor: "İnsanlar böcek ilacı kullanıyor [ama]... bu iyi değil çünkü toprakta yaşayan birçok mikroorganizma var ve onları canlı tutmak zorundayız."
Giresun'daki fındık çiftçileri, eşsiz dağ-deniz ekosisteminden gelen bolluktan son derece gurur duyuyorlar. Ve birçoğu, Ozman-Sullivan gibi, onu ve geleneklerini gelecek nesiller için korumaya kararlı. "Bu güzel manzarada fındık yetiştirmeye [devam etmek] istiyoruz" dedi. Jaynak: BBC.com
