Birleşmiş Milletler (BM) tarafından her yıl 5 Haziran'da kutlanan "Dünya Çevre Günü"nde, bu yıl "plastik kirliliğine çözüm" teması öne çıkacak.

Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) 1972'de aldığı kararla 5 Haziran "Dünya Çevre Günü" olarak kutlanıyor.

Fildişi Sahili'nin ev sahipliği yaptığı ve Hollanda'nın da destek verdiği bu yılki etkinliğin odak noktası, plastik kirliliği ve plastiğin ülkeler, kişiler ve kurumlarca sürdürülebilir kullanılması olacak.

Bu sene 50'ncisi düzenlenecek etkinlik öncesi UNEP, plastik kirliliğine çözüm amacıyla rapor yayımladı.

Küresel çapta plastik kirliliğinin önlenmesi için çözümler önerilen raporda, söz konusu kirliliğin azaltılmasının ekonomik faydalarına dikkat çekildi.

Raporda, 2040'a kadar plastik kirliliğini yüzde 80 azaltabilmek için önce gereksiz plastik üretiminin azaltılmasının önemine işaret edilerek, bu kapsamda 3 aşamalı pla önerildiği belirtildi.

İlk aşamada, plastiğin tekrar kullanılması tavsiye edilen raporda, tekrar doldurulabilir şişeler ve depozito uygulamalarının hayata geçirilmesiyle 2040'a kadar kirliliğin yüzde 30 azaltılmasının hedeflendiği kaydedildi.

Plastik atıkların geri dönüştürülmesi esasına dayanan ikinci aşamada, geri dönüşümün karlı ve uygulanabilir hale gelmesi durumunda geri dönüştürülebilir plastik oranının yüzde 21'den yüzde 50'ye çıkartılabileceği vurgulandı.

Son aşamada da plastik ambalaj gibi ürünlerin yerine kağıt ya da geri dönüştürülebilir materyaller kullanılarak plastik kirliliğinde yüzde 17'lik bir ilave düşüş sağlanabileceği aktarıldı.

3,25 trilyon dolar daha tasarruf edilmesine imkan tanınacak

Raporda, plastik kirliliğini azaltmayı öngören planın uygulanması durumunda 1,27 trilyon dolar tasarruf sağlanmasının öngörüldüğü ifade edildi. Plastik kirliliğinin çevreye, sağlığa ve havaya vereceği zararların azaltılmasıyla 3,25 trilyon dolar daha tasarruf sağlanabileceğine dikkat çekildi.

Böyle bir değişimin ise 2040'a kadar, çoğu az gelişmiş ülkelerde olmak üzere, 700 bin istihdam artışına yol açabileceği vurgulandı.

UNEP İcra Direktörü Inger Andersen, “Plastiği üretme, kullanma ve atma şeklimiz, ekosistemimizi kirletiyor ve iklimi bozarak insan sağlığı açısından risk oluşturuyor.” ifadesini kullandı.

Andersen, UNEP raporunun, plastikleri ekosistemden ve vücuttan uzak tutacak bir yaklaşım benimseyerek bu riskleri önemli ölçüde azaltmaya yönelik bir yol haritası ortaya koyduğunu belirtti.

Mikroplastikler çevre ve insan sağlığını tehdit ediyor

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, AA muhabirine yaptığı açıklamada, plastiklerin, ekosistemleri ve insan sağlığını doğrudan olumsuz etkilediğini, plastiklerin, çözündüğünde mikroplastik ve diğer zararlı maddelerle suya, toprağa ve deniz ürünlerine tehdit oluşturduğunu aktardı.

Vinton, Ellen MacArthur Vakfının verilerine göre, plastik kirliliğinin bu oranda devam etmesi halinde 2050'ye gelindiğinde okyanuslarda balıklardan daha çok plastik bulunacağı uyarısında bulundu.

"Plastik atıklar konusunda ülkeler bir araya gelmeli"

Plastik atıklarla mücadele için ülkelerin bir araya gelmesi gerektiğine işaret eden Vinton, "Bu tür uluslararası çabaların, dünya atmosferindeki ozon deliğinin küçültülmesine önemli ölçüde yardımcı olan en başarılı uluslararası anlaşmalardan Montreal Protokolü gibi birçok başarılı örneği var. Plastik kirliliğinin azaltılması için de benzer çabalara ihtiyaç var." değerlendirmesinde bulundu.

Vinton, plastiklerin, üretim sırasında veya atıklardan kaynaklanan emisyonlar nedeniyle iklim değişikliği ile ilişkilendirildiği ve üretim sürecinde birçok toksik kimyasal maddeyi bir arada bulundurduğunun altını çizdi.

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Vinton, kalıcı özellik göstermeleri sebebiyle çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyen maddelerin kullanılmasına yasaklama ve sınırlama getiren Stockholm Sözleşmesi’nin çok sık kullanılan bir plastikleştirici olan UV-328'i listesine eklemesini "kritik" bir adım olarak nitelendirdi.

Plastik kirliliğine karşı uluslararası çabaların Birleşmiş Milletler Çevre Meclisinin (UNEA) bu konuda önemli politikalar belirlemesiyle 2014'ten beri ivme kazandığını söyleyen Vinton, şunları kaydetti:

"UNEA, 2022'nin başında Kenya’nın Nairobi kentinde yaptığı müzakerelerin ardından 2 önemli karar aldı. Bunlardan ilki, plastik kirliliğinin sona erdirilmesi için 2024'e kadar yürürlüğe girecek uluslararası yasal bağlayıcılığı olan bir karar, ikincisi de atıklar konusunda bir panel kurulmasına yönelik yapılan bir anlaşma oldu."-aa