1.      ELEKTRONİK DELİL (E-DELİL) NEDİR?

Elektronik deliller (e-delil), “bir elektronik araç üzerinde saklanan veya bu araçlar aracılığıyla iletilen soruşturma açısından değeri olan bilgi ve verilerdir.” [1] Şüpheye konu suçun varlığını tespit edebilmek üzere toplanan delilin bilgisayar teknolojisi üzerinden elde edildiği hallerde  elektronik delil elde edilmiş olunmaktadır.

 2.      TÜRK HUKUKUNDA ELEKTRONİK DELİLLERİN ELDE EDİLMESİNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

Türk hukuk sisteminde elektronik delillere ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple, bu konuda 5271 sayılı Türk Ceza Muhakemesi kanunun dördüncü bölümünde “Arama ve El Koyma” başlığı altındaki CMK 116 ve 139. Maddelerinde yer alan genel hükümlerine başvurulmaktadır. Bu hükümler arasında elektronik deliller ile ilişkilendirilebilecek en kapsamlı hüküm CMK 134. Maddede düzenlenen “Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve el koyma” özel düzenlemesidir. Ancak bilgisayarlara yönelik olarak belirlenen bu düzenleme bugünün teknolojisinde yetersiz kalmaktadır. Şöyle ki; bilgisayar ile eş teknolojiye sahip ve bugün için çok daha yaygın kullanımda olan akıllı telefonlardan elde edilecek deliller hususunda işbu hükme başvurulamamakta, genel hükümler yoluyla farklı bir prosedür üzerinden uygulama hüküm sürmektedir. Bu haliyle de aşağıda ayrıca açıklanacağı üzere birtakım sorunları doğurmaktadır.

A.    CMK 134. Maddenin Yorumlanması

Öncelikle bir suç şüphesinin varlığı halinde CMK 134. Maddesinin uygulanabilmesi için öncelikle “kuvvetli şüphenin varlığı, başka bir şekilde delil elde edilebilmesinin mümkün olmaması” koşulu aranmaktadır. İkincil olarak madde kapsamında şüphelinin bilgisayarı, bilgisayar programı, bilgisayar kütüklerinde arama yapılabilmesi; bunlardan elde edilen kayıtların kopyalanması ve metin haline getirilebilmesi için bu konuda verilmiş hâkim kararı veya onayı aranmaktadır.[2] Aksi halde hukuka uygun bir aramadan söz edilemeyecektir.

Bu delillere el konulabilmesi ise, madde hükmünce “Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması ya da işlemin uzun sürecek olması halinde”[3] gündeme gelebilecektir. Bu haliyle hukuka uygun arama kararıyla elektronik delile ulaşılabildiği ve kopyasının alınabildiği hallerde ayrıca el koymaya gerek kalmamaktadır. El koyma işlemi sırasında elektronik delillerin yedeklenmesi, bu yedeklemenin bir kopyasının şüpheliye veya vekiline verilmesi ve bu hususun tutanak altına alınması esastır. El konulan cihazların delile erişilmesinin ardından gecikmeksizin iadesi söz konusudur. Bu hüküm ancak bilgisayarlara uygulanabilir. Fakat takdir edileceği üzere, bilgisayar teknolojisine sahip akıllı telefonlara ilişkin arama ve el koyma işlemlerinde işbu hükümde aranan koşul ve uygulama esasları geçerli olmayacaktır.

[1] Adli Bilişim, Elektronik Deliller ve Bilgisayarlarda Arama ve El Koyma Tedbirinin Hukuki Rejimi (CMK M. 134), Dergi Park, Özen, Muharrem; Özocak, Gürkan, sf 59

[2] https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5271.pdf

[3] https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5271.pdf