Nazım türleri nelerdir? Nazım türü nedir nasıl bulunur? Nazım türü örnekleri. Detayları okuyacağınız haberimizde..
Nazım Türleri Nelerdir
Nazım türleri, şiirlerin şekil ve içerik bakımından özelliklerine göre sınıflandırılan türlerdir. Nazım türleri, temel olarak halk edebiyatı nazım türleri ve Divan edebiyatı nazım türleri olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Halk edebiyatı nazım türleri, anonim olarak halk arasında söylenegelen ve günümüze kadar ulaşan şiir türleridir. Halk edebiyatı nazım türleri, hece ölçüsü ile yazılır.
- Mani: Dörtlükten oluşan, genellikle aşık ve doğa temalarını işleyen şiirlerdir.
- Ninni: Çocuğun uykuya dalmasını sağlamak amacıyla söylenen şiirlerdir.
- Ağıt: Bir kişinin ölümünden duyulan acıyı anlatan şiirlerdir.
- Türkü: Aşk, tabiat, sevgi ve güzellik gibi konuları işleyen, saz eşliğinde söylenen şiirlerdir.
- Koşma: Aşk, doğa, kahramanlık gibi konuları işleyen, hece ölçüsünün 7'li kalıbıyla yazılan şiirlerdir.
- Sagu: Aşk, ayrılık, ölüm gibi konuları işleyen, hece ölçüsünün 8'li kalıbıyla yazılan şiirlerdir.
- Destan: Kahramanlık, aşk, tarih gibi konuları işleyen, uzun ve hikaye tarzında yazılan şiirlerdir.
Divan edebiyatı nazım türleri, Divan adı verilen ve Arap, Fars ve Türk edebiyatlarından etkilenerek oluşan edebiyat döneminde ortaya çıkan şiir türleridir. Divan edebiyatı nazım türleri, aruz ölçüsü ile yazılır.
- Gazel: Aşk ve sevgili temalarını işleyen, beş beyitten oluşan şiirlerdir.
- Kaside: Dini, felsefi, öğretici ve övgü gibi konuları işleyen, uzun şiirlerdir.
- Mesnevi: Dini, felsefi, öğretici ve hikaye gibi konuları işleyen, dörtlüklerden oluşan şiirlerdir.
- Rubai: Dörtlükten oluşan, aşk, felsefe ve hayat gibi konuları işleyen şiirlerdir.
- Müstezat: Gazelin her beytine, kullanılan ölçüye uymak koşuluyla bir kısa dize eklenerek oluşturulanşiirlerdir.
- Şarkı: Aşk ve sevgili temalarını işleyen, güftesi ve bestesi olan şiirlerdir.
- Terci-i bent: Her beyti aynı kafiye ile biten, bent adı verilen dörtlüklerden oluşan şiirlerdir.
Terkib-i bent: Her beyti farklı kafiye ile biten, bent adı verilen dörtlüklerden oluşan şiirlerdir.
- Musammat: Her beyti aynı kafiye ile biten, benkleri üç ve beş mısra uzunluğunda olan şiirlerdir.
Nazım Türü Nedir, Nasıl Bulunur
Nazım türü, şiirlerin şekil ve içerik bakımından özelliklerine göre sınıflandırılan türlerdir. Nazım türlerini belirlerken, şiirin nazım birimi, ölçüsü, uyak düzeni ve konusu gibi unsurlar göz önünde bulundurulur.
Nazım birimi, şiirin en küçük yapısal birimidir. Nazım birimi, şiirin mısra sayısını ve diziliş şeklini belirler. Türk edebiyatında en yaygın kullanılan nazım birimleri beyit, dörtlük ve mıktatıdır.
Ölçü, şiirdeki hece sayısının belli bir düzene göre tekrarlanmasıdır. Türk edebiyatında en yaygın kullanılan ölçüler hece ölçüsü ve aruz ölçüsüdür. Hece ölçüsü, şiirdeki hece sayısının belli bir düzene göre tekrarlanmasıdır. Aruz ölçüsü, şiirdeki hecelerin açık ve kapalılığına göre belli bir düzene göre tekrarlanmasıdır.
Uyak düzeni, şiirdeki mısraların sonlarında yer alan ses benzerlikleridir. Türk edebiyatında en yaygın kullanılan uyak düzeni aynı kafiye düzenidir. Aynı kafiye düzeninde, şiirdeki bütün mısraların sonundaki sesler aynıdır.
Konu, şiirin işlediği temadır. Şiirlerin konuları, aşk, doğa, kahramanlık, felsefe, dini vb. olabilir.
Bir şiirin nazım türünü belirlemek için, şiirin yukarıdaki unsurlarını göz önünde bulundurmak gerekir. Örneğin, bir şiir beyit nazım birimi ile yazılmışsa, aruz ölçüsü ile yazılmışsa ve aynı kafiye düzenine sahipse, bu şiirin gazel nazım türünden olduğu söylenebilir.
İşte bir şiirin nazım türünü belirlemek için kullanılabilecek bazı ipuçları:
- Şiirin ilk beytini inceleyin. Beyit sayısı, ölçü ve uyak düzeni gibi önemli unsurlar, genellikle ilk beytinde kendini gösterir.
- Şiirin bütününü okuyun. Şiirin konusu ve işleyişi, nazım türünü belirlemede yardımcı olabilir.
- Şiirin yazıldığı döneme ve edebiyat akımına bakın. Farklı dönemlerde ve farklı edebiyat akımlarında farklı nazım türleri yaygın olarak kullanılmıştır.
Tabii ki, bir şiirin nazım türünü belirlemek her zaman kolay olmayabilir. Bazı şiirler, birden fazla nazım türünü bir arada kullanabilir. Bu gibi durumlarda, şiirin bütününü dikkate almak ve en uygun nazım türünü belirlemek gerekir.
Nazım Türü Örnekleri
Halk Edebiyatı Nazım Türleri
- Mani:
Aşkınla yandım, kül oldum, toz oldum Yüreğimin ateşi, köz oldum Gönlüm sana tutkun, söz oldum Yarabbi, kavuştur, öz oldum
- Ninni:
Uyu bebeğim, uyu Uyanınca ayı gör Ayıya söyle, uyusun Gökyüzünde yıldızlar gör
- Ağıt:
Şu karşıki dağlar, mavi mavi, Yeşil yeşil ormanlar, Ağlamıyor musun, Ahmet'imin yokluğuna?
- Türkü:
Aman ay vurdum alnıma, Gözümden yaş geldi, Sevenler ayrıldı, Gönül daraldı.
- Koşma:
Aşkınla yana yana, Yurdumu terk ettim, Gönlüm sana tutkun, Uzaklarda kaldım.
- Sagu:
Güzelim, güzelim, Döktün mü gözyaşını? Ağladın mı, Benim için ağladın mı?
- Destan:
Dede Korkut, Dede Korkut, Yiğitlerin babası, Oğuzların dedesi, Türklerin kahramanı.
Divan Edebiyatı Nazım Türleri
- Gazel:
Ey sevgili, Senin aşkınla yana yana, Yandım, kül oldum, toz oldum, Gönlüm sana tutkun, söz oldum.
- Kaside:
Cennet bahçelerinde, Cennet hurileri, Tanrı'nın huzurunda, Dinledikleri ilahiler.
- Mesnevi:
Mevlana, Mevlana, Yüreğindeki aşk, Dünyaya açılmış, Herkese yol göstermiş.
- Rubai:
Aşk, insanı değiştirir, Dünyayı unutturur, Ölümden korkmaz, Ebedi hayatı arar.
- Müstezat:
Ey sevgili, Senin aşkınla yana yana, Yandım, kül oldum, toz oldum, Gönlüm sana tutkun, söz oldum.
- Şarkı:
Aşkınla yana yana, Yurdumu terk ettim, Gönlüm sana tutkun, Uzaklarda kaldım.
- Terci-i bent:
Yaz geldi, havalar ısındı, Güllerde bülbüller ötüyor, Kuşlar gökyüzünde uçuyor, Doğa güzelliklerle dolu.
- Terkib-i bent:
Gönül, sana tutkun, Aşkınla yana yana, Yandım, kül oldum, toz oldum, Gözlerimden yaşlar dökülüyor.
- Musammat:
Cennet bahçelerinde, Cennet hurileri, Tanrı'nın huzurunda, Dinledikleri ilahiler, Dünyada duyduğum en güzel seslerdir.
Bu örnekler, nazım türlerinin çeşitliliğini ve zenginliğini göstermektedir. Şiir yazarları, farklı nazım türlerini kullanarak, duygu ve düşüncelerini farklı şekillerde ifade etmişlerdir.
