KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR
*-Kıdem tazminatının hesaplanmasında uygulanacak yol;
İşçi zamana bağlı ücret alıyor ise (günlük, haftalık, aylık, saat ücreti gibi):
İşçiye ödenecek kıdem tazminatı çalıştığı her bir yıl için son 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Yıl kesirleri de dikkate alınır.Önce işçinin çalıştığı sürenin kaç yıl olduğuna bakılır, kaç yıl çalışmış ise çalıştığı yıl ile son çalıştığı ay içindeki brüt ücreti çarpılır. Sonra çalıştığı sürenin yıldan arta kalan ayları güne çevrilir ve son brüt ücrette 365 e bölünmek suretiyle günlük ücreti bulunur. Daha sonra günlük ücreti ile yıldan arta kalıpta güne çevrilen çalışma süreleri çarpılarak çıkan rakam önceki hesaplanan rakama ilave edilir.
İşçi götürü yada parça başına ücret alıyor ise:
Son brüt ücretinin hesaplanması özellik eder. Son brüt ücreti hesaplanırken işçinin son 1 yıl içinde almış olduğu ücretler toplanarak aynı yıl içinde çalıştığı toplam gün sayısına bölünür. Ancak işçi son bir yıl içinde zam almış ise zammın yapıldığı tarih ile işten ayrılma tarihi arasındaki toplam brüt ücreti bu süre içindeki fiilen çalıştığı gün sayısına bölünerek günlük ücreti bulunur.
* Son Brüt ücret hesaplanırken dikkat edilecek hususlar:
İşçinin aylık ücreti dışında kendisine ödenen ücret ekleri de olabilir. Bu ücret eklerinin hesaba katılabilmesi için ; a-Yapılan ödemenin sözleşmeden yada yasadan doğması gerekir.
b-Süreklilik arz etmesi gerekir.
c- Para veya para ile ölçülebilir olması gerekir.
Bu vasıfları taşıyan ücret eki mahiyetindeki ödemelerinde yıllık toplamı alınarak 365 e bölünmesi ve 30 ile çarpılması suretiyle aylık brüt ücretine eklenir.
Ücret eki sayılabilecek ve kıdem tazminatında brüt ücrete eklenecek ücret eklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
1-Sürekli olarak ödenen İkramiyeler,
2-Sürekli olarak yapılan Yemek yardımı,
3-Sosyal yardım zammı niteliğinde sürekli yapılan yardımlar.(Yıllık izin harçlığı, konut yardımı, aile yardımı, eğitim yardımı, giyim yardımı, sağlık yardımı, çocuk zammı, yakacak yardımı, erzak yardımı, Ulaşım yardımı, v.s.)
4-Sürekli olarak verilen primler,
5-Kasa tazminatı,
Tabii ki tüm bu ödemelerin sürekli olması yanında, işveren ile işçi arasında yapılan sözleşmede belirtilmiş olması da gerekir.
* Aynı işverenin işyerinde çalışmakta iken örneğin 3 yılı aşkın bir süre çalışan bir işçi kendi isteği ile işten ayrılmış ise kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bir süre sonra yeniden işe giren ancak bu kez işveren tarafından örneğin 9 ay sonra işten çıkarılan aynı işçi yine kıdem tazminatına hak kazanmıyor gözükmesine rağmen çalıştığı süre hesaplanırken önceki 3 yıllık çalışması da hesaba katılır ve toplam çalışması 1 yılı aşmış olması nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak alacağı tazminat hesaplanırken sadece son 9 aya isabet eden tazminatı alabilir. Diğer üç yılı aşkın sürenin tazminatını ise işveren istese dahi yasal olarak veremez.Çünkü iş kanununa göre hak edilmeyen dönemin kıdem tazminatının işverenin rızası olsa dahi verilmesi yasaktır.
* Kıdem tazminatının bir üst sınırı vardır.
1475 sayılı iş kanunun 14, maddesine göre işçiye bir yıllık hizmeti karşılığında ödenecek kıdem tazminatı tutarı Devlet Memurları Kanununa tabi EN YÜKSEK DEVLET MEMURUNA (Başbakanlık müsteşarı) bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesinden fazla olamaz. Bu rakam 01,07 2013 tarihi itibariyle 3.254,44 TL. dır.
EMEKLİ OLMADA KIDEM TAZMİNATI
Bu hak, 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Yasa ile 1475 sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile gelmiştir. Bilindiği üzere, 1999 yılına kadar 4447 (daha sonra 4759) Sayılı Kanun ile emeklilik için daha önce yaş şartı yok iken belli bir süre prim ödeme ile belli sigortalılık süresinden sonra emekli olma şartlarının yanında bir de yaş şartı getirildi.
Kanunda yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşı evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabileceklerdir.
08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Yasa ile 1475 sayılı Kanun’un 14. maddesine 5. numaralı bent eklenmiş ve işçilere emekli olmadan istedikleri takdirde işlerinden ayrılıp kıdem tazminatı alma hakkı verilmiştir. “5. 506 sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81′inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,” kıdem tazminatı ödenmesini hükmetmiştir.
Bu durumu açarsak…
506/60/A’ya göre;
* Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksınız 7000 gün sayınız varsa,
* Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gününüz varsa, 506 geçici 81/B’ye göre,
* Kadın ise 20 erkek ise 25 tam yıl sigortalılık süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 arasında değişir) ulaşmış olanlar, 506 geçici 81/C’ye göre,
* İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar, diledikleri zaman SSK’ya başvurup kıdem tazminatı yazısı isteyebilir ve alacakları yazı ile işyerlerinden kıdem alarak ayrılabilirler.
    (DEVAMI YARIN...)

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR

*-Kıdem tazminatının hesaplanmasında uygulanacak yol;

İşçi zamana bağlı ücret alıyor ise (günlük, haftalık, aylık, saat ücreti gibi):

İşçiye ödenecek kıdem tazminatı çalıştığı her bir yıl için son 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Yıl kesirleri de dikkate alınır.Önce işçinin çalıştığı sürenin kaç yıl olduğuna bakılır, kaç yıl çalışmış ise çalıştığı yıl ile son çalıştığı ay içindeki brüt ücreti çarpılır. Sonra çalıştığı sürenin yıldan arta kalan ayları güne çevrilir ve son brüt ücrette 365 e bölünmek suretiyle günlük ücreti bulunur. Daha sonra günlük ücreti ile yıldan arta kalıpta güne çevrilen çalışma süreleri çarpılarak çıkan rakam önceki hesaplanan rakama ilave edilir.

İşçi götürü yada parça başına ücret alıyor ise:

Son brüt ücretinin hesaplanması özellik eder. Son brüt ücreti hesaplanırken işçinin son 1 yıl içinde almış olduğu ücretler toplanarak aynı yıl içinde çalıştığı toplam gün sayısına bölünür. Ancak işçi son bir yıl içinde zam almış ise zammın yapıldığı tarih ile işten ayrılma tarihi arasındaki toplam brüt ücreti bu süre içindeki fiilen çalıştığı gün sayısına bölünerek günlük ücreti bulunur.

* Son Brüt ücret hesaplanırken dikkat edilecek hususlar:

İşçinin aylık ücreti dışında kendisine ödenen ücret ekleri de olabilir. Bu ücret eklerinin hesaba katılabilmesi için ;

a-Yapılan ödemenin sözleşmeden yada yasadan doğması gerekir.

b-Süreklilik arz etmesi gerekir.

c- Para veya para ile ölçülebilir olması gerekir.

Bu vasıfları taşıyan ücret eki mahiyetindeki ödemelerinde yıllık toplamı alınarak 365 e bölünmesi ve 30 ile çarpılması suretiyle aylık brüt ücretine eklenir.

Ücret eki sayılabilecek ve kıdem tazminatında brüt ücrete eklenecek ücret eklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

1-Sürekli olarak ödenen İkramiyeler,

2-Sürekli olarak yapılan Yemek yardımı,

3-Sosyal yardım zammı niteliğinde sürekli yapılan yardımlar.(Yıllık izin harçlığı, konut yardımı, aile yardımı, eğitim yardımı, giyim yardımı, sağlık yardımı, çocuk zammı, yakacak yardımı, erzak yardımı, Ulaşım yardımı, v.s.)

4-Sürekli olarak verilen primler,

5-Kasa tazminatı,Tabii ki tüm bu ödemelerin sürekli olması yanında, işveren ile işçi arasında yapılan sözleşmede belirtilmiş olması da gerekir.

* Aynı işverenin işyerinde çalışmakta iken örneğin 3 yılı aşkın bir süre çalışan bir işçi kendi isteği ile işten ayrılmış ise kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bir süre sonra yeniden işe giren ancak bu kez işveren tarafından örneğin 9 ay sonra işten çıkarılan aynı işçi yine kıdem tazminatına hak kazanmıyor gözükmesine rağmen çalıştığı süre hesaplanırken önceki 3 yıllık çalışması da hesaba katılır ve toplam çalışması 1 yılı aşmış olması nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak alacağı tazminat hesaplanırken sadece son 9 aya isabet eden tazminatı alabilir. Diğer üç yılı aşkın sürenin tazminatını ise işveren istese dahi yasal olarak veremez.Çünkü iş kanununa göre hak edilmeyen dönemin kıdem tazminatının işverenin rızası olsa dahi verilmesi yasaktır.

* Kıdem tazminatının bir üst sınırı vardır.

1475 sayılı iş kanunun 14, maddesine göre işçiye bir yıllık hizmeti karşılığında ödenecek kıdem tazminatı tutarı Devlet Memurları Kanununa tabi EN YÜKSEK DEVLET MEMURUNA (Başbakanlık müsteşarı) bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesinden fazla olamaz. Bu rakam 01,07 2013 tarihi itibariyle 3.254,44 TL. dır.

EMEKLİ OLMADA KIDEM TAZMİNATI

Bu hak, 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Yasa ile 1475 sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile gelmiştir. Bilindiği üzere, 1999 yılına kadar 4447 (daha sonra 4759) Sayılı Kanun ile emeklilik için daha önce yaş şartı yok iken belli bir süre prim ödeme ile belli sigortalılık süresinden sonra emekli olma şartlarının yanında bir de yaş şartı getirildi.

Kanunda yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşı evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabileceklerdir.

08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Yasa ile 1475 sayılı Kanun’un 14. maddesine 5. numaralı bent eklenmiş ve işçilere emekli olmadan istedikleri takdirde işlerinden ayrılıp kıdem tazminatı alma hakkı verilmiştir. “5. 506 sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81′inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,” kıdem tazminatı ödenmesini hükmetmiştir.

Bu durumu açarsak…

506/60/A’ya göre;

* Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksınız 7000 gün sayınız varsa,

* Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gününüz varsa, 506 geçici 81/B’ye göre,

* Kadın ise 20 erkek ise 25 tam yıl sigortalılık süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 arasında değişir) ulaşmış olanlar, 506 geçici 81/C’ye göre,

* İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar, diledikleri zaman SSK’ya başvurup kıdem tazminatı yazısı isteyebilir ve alacakları yazı ile işyerlerinden kıdem alarak ayrılabilirler.     (DEVAMI YARIN...)