Son yıllarda dünyada ve Türkiye'de cep telefonu, tablet ve bilgisayar kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte çocuklarda ekran bağımlılığı giderek daha sık görülmeye başlandı. Çocuklar, gün boyunca ellerinden düşürmedikleri teknolojik cihazlar nedeniyle büyük bir tehdit altında. Psikolog Esra Karaca, ekran bağımlılığının hem psikolojik hem de fizyolojik belirtilerini vurgulayarak, ailelere uyarılarda bulundu.
Teknolojik cihazların kullanımının artması, çocuklarda dijital bağımlılığa yol açıyor. Psikolog Esra Karaca, "Tıpkı sigara, alkol ve diğer madde bağımlılıkları gibi sürekli olarak ekran başında olmak istemek de bir tür bağımlılıktır ve davranışsal bağımlılık kapsamında değerlendirilebilir. Kısaca tanımı şu şekilde yapabiliriz: Teknolojik aletlerin (tablet, telefon, televizyon vb.) günlük hayattaki işlevleri etkileyecek derecede sık şekilde kullanılması durumudur." dedi.
Ekran bağımlılığının fizyolojik belirtileri arasında göz sağlığına olumsuz etkiler (kuruluk, ağrı vb.), yüksek sesle oynanan oyunlar ya da dinlenen müziklerin işitme duyusuna zarar verebileceği ve hareketsizlik nedeniyle obezite gibi sorunların ortaya çıkabileceği belirtiliyor. Psikolojik belirtiler arasında ise sosyal geri çekilme, öfke problemleri, depresyon, anksiyete, travmatik deneyimler, dikkat süresinde kısalma ve öfke problemleri yer alıyor.
Dijital bağımlılıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) arasında da bir ilişki olduğunu ifade eden Karaca, dijital dünyadaki hızlı akış ve anlık ödüller gibi unsurların DEHB'li bireyler için çekici bir etken oluşturduğunu belirtti. "Dijital bağımlılık ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu arasında doğrudan bir ilişki olduğunu söyleyebiliriz. Dijital dünyada var olan oyunlarda, temponun hızlı bir akışta olması, içerik akışının yoğun olması, anlık olarak ödül hissinin deneyimlenmesi DEHB'li bireyler için çekici bir güçtür" dedi.
Ekran bağımlılığında akran etkisi fazla
Çocuklarda ekran bağımlılığının artmasının birçok nedeni olduğunu belirten Esra Karaca, merak duygusunun yanı sıra akran etkisi ve çocuklara yönelik içeriklerin de etkili olduğunu söyledi. Ancak ailelerin çocukların dijital bağımlılığında çok önemli bir rolü olduğunu belirten Karaca, “onlar çocuk ve çocuklar kendileri adına mantıklı kararlar veremezler. İstekleri ve arzuları yönünde hareket etmek isterler. Çocuk gelişiminde diğer pek çok konuda olduğu gibi dijital bağımlılık konusunda da ebeveynler ekrana bağımlılık noktasında aktif şekilde rol almalıdırlar.” dedi.
Ailelere, çocukların dijital bağımlılığını önlemek için önerilerde bulunan Psikolog Esra Karaca, ebeveynlerin önce kendi dijital alışkanlıklarını gözden geçirmeleri gerektiğini vurguladı. “Teknolojinin hayatımıza kattığı artılar kaçınılmaz bir gerçek. Ancak her konuda olduğu gibi dijital bağımlılık konusunda da aşırıya kaçmak zararlı olmaktadır. Öncelikle, eğer ebeveynler çocukların ekran ile olan bağından şikayetçiyse, önce kendilerinin dijital ekranlarda geçirdikleri süreyi değerlendirilmelidirler. Aile olarak getirilen zamanın kalitesi arttırılmalı ve aktif iletişim becerileri geliştirilmeleridir. Ebeveynler ekranı, çocuklarının sakin kalmasında, oyalanmasında bir araç olarak görmemelidir.” şeklinde konuştu. Özel Haber / Atakan Öztürk
