Değerli okurlar, Geçen hafta özel işlerimin yoğunluğu nedeniyle sizlerle bulaşamadığım için affınıza sığınıyorum. Takip edenlerin bildiği gibi daha önceki konumuz “çalışanların izin hakları”  idi. Çalışanların haklarından başlamışken bu haftaki konumuzu da “Çalışanların Kıdem Tazminatı Hakları”ndan devam edelim istedim. Yine sıkıcı olmasın diye konuyu 2 kısımda incelemeye çalışacağım.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR 
Kıdem Tazminatı günümüze kadar yürürlükte bulunan yada yürürlükten kalkan tüm iş kanunlarında gerek mahiyeti itibariyle gerek uygulanabilirliği açısından ve gerekse hesaplanması açısından her zaman tartışıla gelmiş, bu konuda birbirleriyle çelişen yada birbirini destekleyen veya birbirine taban tabana zıt yargı kararları ile her zaman çalışma hayatının gündeminde kalmış çok kapsamlı yorumlara dayanan bir kanun maddesi olmuştur.
Öncelikle kıdem nedir? Tazminat nedir? Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için hangi şartlar gereklidir? Kıdem Tazminatı nasıl hesaplanır? Bu soruların cevabına bakmak gerekir.
KIDEM ; Türk Dil Kurumunca şöyle tanımlanmaktadır:
1-Bir görevde rütbece eskilik,
2- Bir görevde geçirilen süre.
TAZMİNAT : Zarar karşılığı ödenen para, ödence.
KIDEM TAZMİNATI ise: Belirli süre çalıştıktan sonra ayrılan işçiye görev süresine bağlı olarak verilen para şeklinde tanımlanmaktadır.
Kıdem tazminatı müessesesi İş Kanunu’na işçilerin gelir ve iş güvenliğini sağlayıcı, gereksiz işten çıkarmaların işçiyi olumsuz etkileyecek durumların ortaya çıkmasını önleyici, işverenlerin sıradan ve önemsiz nedenlerle işçi çıkarmalarını frenleyici ve aynı zamanda işyerinde liyakatle, sadakatle, özveri ve başarı ile çalışarak hizmet etmesi nedeniyle işçiye yıpranması karşılığı bir ödül olması bağlamında getirilmiştir, diyebiliriz.
10 Haziran 2003 tarihinden itibaren1475 sayılı İş Kanunu 14. maddesi olan Kıdem Tazminatı hariç olmak üzere tamamen yürürlükten kaldırılmış, yerine 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiştir. Günümüzde Kıdem Tazminatı ile ilgili çalışma hayatımızda halen kullanılan yasal düzenleme 1475 sayılı yasadaki 14. maddedir.
*Bu maddeye göre bir işçinin kıdem tazminatını hak edebilmesi için;
1-İşçinin kendi isteği ile işten ayrılmamış olması,
2-İşçinin işveren tarafından AHLAK VE İYİNİYET KURALLARINA UYMAYAN davranışları nedeniyle işten çıkarılmamış olması,
3-İşçinin erkek ise muvazzaf askerliği nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalmış olması,
4-İşçinin işten ayrılması, İş yasasının 24, maddesinde belirtilen İŞÇİNİN HAKLI BİR NEDENE DAYANARAK DERHAL İŞİ BIRAKMASI HAKKI şartına bağlı olması,
5-İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirmiş olup emeklilik için ilgili kuruma toptan ödeme yada maaş bağlanması için müracaat etmiş olması,
6-İşçi en az 7000 gün prim ödeme gün sayısı veya en az 25 yıllık sigorta ve 4500 gün prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş olup kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmayı beklemeden kendi isteği ile işten ayrılmış olması, Yada 506 sayılı yasanın geçici 81, maddesindeki emeklilik sürelerini doldurmuş olmak kaydı ile sadece yaşını doldurmayı bekliyor iken yine kendi isteğiyle işten ayrılmış olması,
7-İşçi kadın ise ve çalışırken evlenmiş ise evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılmak istemesi,
7-İşçinin ölmüş olması gerekir.
8- İşçinin aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı değişik işyerlerinde en az bir yıllık çalışma süresi olmalıdır.
Tabii ki kıdem tazminatına hak kazanabilmek için tüm yukarıdaki şartlar yanında Kıdem Tazminatının hesaplanması , hesaplamaya ne tür ücret ödemelerinin dahil edileceği, kıdem tazminatının üst sınırı, çalışılan günler ile çalışılmış sayılan günlerin neler olduğu, ödemenin nasıl yapılacağı, yapılacak ödemeden Sigorta primi , gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı, kıdem hakkından dolayı hak arama süresi, kıdemin başlangıcı ve sonu, çalışılan işyerinin İş Kanunu kapsamında olup olmadığı, süresi belirli, süresi belirsiz yada kısmi süreli işlerde kıdem tazminatının nasıl uygulanacağı, parça başına ücret esası ile olan çalışmalarda tazminatın nasıl hesaplanacağı, Grevde geçen sürelerin kıdem gününe ilave edilip edilmeyeceği, gibi kavramlar çok büyük özellikler arz etmektedir. Yukarıdaki soruları sıra ile şöylece cevaplayabiliriz:

Değerli okurlar, Geçen hafta özel işlerimin yoğunluğu nedeniyle sizlerle bulaşamadığım için affınıza sığınıyorum. Takip edenlerin bildiği gibi daha önceki konumuz “çalışanların izin hakları”  idi. Çalışanların haklarından başlamışken bu haftaki konumuzu da “Çalışanların Kıdem Tazminatı Hakları”ndan devam edelim istedim. Yine sıkıcı olmasın diye konuyu 2 kısımda incelemeye çalışacağım.

KIDEM TAZMİNATI NEDİR

 Kıdem Tazminatı günümüze kadar yürürlükte bulunan yada yürürlükten kalkan tüm iş kanunlarında gerek mahiyeti itibariyle gerek uygulanabilirliği açısından ve gerekse hesaplanması açısından her zaman tartışıla gelmiş, bu konuda birbirleriyle çelişen yada birbirini destekleyen veya birbirine taban tabana zıt yargı kararları ile her zaman çalışma hayatının gündeminde kalmış çok kapsamlı yorumlara dayanan bir kanun maddesi olmuştur.

Öncelikle kıdem nedir? Tazminat nedir? Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için hangi şartlar gereklidir? Kıdem Tazminatı nasıl hesaplanır? Bu soruların cevabına bakmak gerekir.

KIDEM ; Türk Dil Kurumunca şöyle tanımlanmaktadır:

1-Bir görevde rütbece eskilik,

2- Bir görevde geçirilen süre.

TAZMİNAT : Zarar karşılığı ödenen para, ödence.

KIDEM TAZMİNATI ise: Belirli süre çalıştıktan sonra ayrılan işçiye görev süresine bağlı olarak verilen para şeklinde tanımlanmaktadır.

Kıdem tazminatı müessesesi İş Kanunu’na işçilerin gelir ve iş güvenliğini sağlayıcı, gereksiz işten çıkarmaların işçiyi olumsuz etkileyecek durumların ortaya çıkmasını önleyici, işverenlerin sıradan ve önemsiz nedenlerle işçi çıkarmalarını frenleyici ve aynı zamanda işyerinde liyakatle, sadakatle, özveri ve başarı ile çalışarak hizmet etmesi nedeniyle işçiye yıpranması karşılığı bir ödül olması bağlamında getirilmiştir, diyebiliriz.

10 Haziran 2003 tarihinden itibaren1475 sayılı İş Kanunu 14. maddesi olan Kıdem Tazminatı hariç olmak üzere tamamen yürürlükten kaldırılmış, yerine 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiştir. Günümüzde Kıdem Tazminatı ile ilgili çalışma hayatımızda halen kullanılan yasal düzenleme 1475 sayılı yasadaki 14. maddedir.

*Bu maddeye göre bir işçinin kıdem tazminatını hak edebilmesi için;

1-İşçinin kendi isteği ile işten ayrılmamış olması,

2-İşçinin işveren tarafından AHLAK VE İYİNİYET KURALLARINA UYMAYAN davranışları nedeniyle işten çıkarılmamış olması,

3-İşçinin erkek ise muvazzaf askerliği nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalmış olması,

4-İşçinin işten ayrılması, İş yasasının 24, maddesinde belirtilen İŞÇİNİN HAKLI BİR NEDENE DAYANARAK DERHAL İŞİ BIRAKMASI HAKKI şartına bağlı olması,

5-İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirmiş olup emeklilik için ilgili kuruma toptan ödeme yada maaş bağlanması için müracaat etmiş olması,

6-İşçi en az 7000 gün prim ödeme gün sayısı veya en az 25 yıllık sigorta ve 4500 gün prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş olup kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmayı beklemeden kendi isteği ile işten ayrılmış olması, Yada 506 sayılı yasanın geçici 81, maddesindeki emeklilik sürelerini doldurmuş olmak kaydı ile sadece yaşını doldurmayı bekliyor iken yine kendi isteğiyle işten ayrılmış olması,

7-İşçi kadın ise ve çalışırken evlenmiş ise evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılmak istemesi,

7-İşçinin ölmüş olması gerekir.

8- İşçinin aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı değişik işyerlerinde en az bir yıllık çalışma süresi olmalıdır.

Tabii ki kıdem tazminatına hak kazanabilmek için tüm yukarıdaki şartlar yanında Kıdem Tazminatının hesaplanması , hesaplamaya ne tür ücret ödemelerinin dahil edileceği, kıdem tazminatının üst sınırı, çalışılan günler ile çalışılmış sayılan günlerin neler olduğu, ödemenin nasıl yapılacağı, yapılacak ödemeden Sigorta primi , gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı, kıdem hakkından dolayı hak arama süresi, kıdemin başlangıcı ve sonu, çalışılan işyerinin İş Kanunu kapsamında olup olmadığı, süresi belirli, süresi belirsiz yada kısmi süreli işlerde kıdem tazminatının nasıl uygulanacağı, parça başına ücret esası ile olan çalışmalarda tazminatın nasıl hesaplanacağı, Grevde geçen sürelerin kıdem gününe ilave edilip edilmeyeceği, gibi kavramlar çok büyük özellikler arz etmektedir. Yukarıdaki soruları sıra ile şöylece cevaplayabiliriz: