Osmanlının çöküşünün çeşitli sebepleri arasında öne çıkan halkın dogmaya yönelmesi ve öne çıkması kaçınılmaz olarak Osmanlının tarih sayfasına dönüşmesinin de zemininde önemli rol oynamıştır.Osmanlı halkının sorunlarını çözemez oldukça halk dogmayı öne çıkarmış.Ülkenin her tarafında müritler,şeyhler ve imamlar halk tarafından kurtarıcı olarak görünmüş.Cemaatler içinde yer alabilmek için çaba harcar olmuşlardır.Halk okuma yazma ihtiyacını bile unutmuş.Bilimsellikten iyice uzaklaşıp dogmanın peşine düşmüş.Dogmayı sahiplenen müritler,şeyhler ve imamlar halkı istediği gibi yönetme fırsatını yakalayınca halkın üzerinde dahada etkili olmuşlardır.Halk dünya işlerini kurtarıcı olarak görmekten dogmayı kurtarıcı olarak görmeye başlayınca ,sonuçları Osmanlıya yansımış.Üretmeyen Osmanlıda çökmeye başlamış.Borçlandıkça da halkı dahada yönetemez olmuş.Birinci dünya savaşı içinde kurtuluşu Almanya'nın yanında arayarak yaşam bulmaya çalışan Osmanlı,Çanakkale'de tarih yazarken Almanya savaşı kaybedince ,müttefik olarak savaşı kaybetmiş.Baş kenti İstanbul'u İngiliz işgal edince teslim olmuş.Askerini terhis etmiştir. Osmanlı tarih sayfasında yerini almıştır.
Atatürk, son Osmanlı toprağı Anadolu da başlattığı milli mücadeleyi kazanarak Türkiye cumhuriyetini kurmuş.İlk iş olarak Osmanlı döneminde çok iyi tanıdığı mürit,şeyh ve imamların halkın üzerindeki etkinliğini azaltmak ve yok etmek için mücadele vermiştir.Atatürk, kurtuluşun dogmanın yerini bilimin almasıyla gerçekleşeceğini bilerek.Dogmadan geçinenlere yasaklar getirmişti.İslam dininin Kuran dini olduğunu bilen biri olarak halkın dogmadan kurtulup Kuran dinini öğrenmesi için Elmalı'ya Kuran'ın Türkçe mealini yazdırmıştı.Atatürk kurduğu cumhuriyetle Anadolu halkının sorunlarını çözme yolunda çaba harcıyor.Bilimin ışığında halkın üretime geçmesinin önünü açıyor.Üretilen değerlerle halkın kalkınması sağlanırken ,Osmanlının mirası borçları da ödeniyordu.1923-1938 Atatürk cumhuriyeti dönemi içinde halk dogmadan uzaklaşmış ,Bilimin ışığında halk devrimleri desteklemiş.Yaşamını devrimlerle bütünleştirmiştir.Laik yaşamanın verdiği huzur ve güveni hissetmiş,yaşam biçimi haline getirmiştir.
İkinci dünya savaşı içinde İsmet İnönü döneminde cumhuriyet halkın sorunlarını çözmekte zorlanınca,halk tekrar dogmaya yöneldi.Müritler,şeyhler ve imamlar Anadolu topraklarında yaşam bulmaya başladı.Bilimin yerini tekrar dogma almaya başladı.Cumhuriyeti yönetenler de işin kolayına kaçarak iktidar olmayı dogmaya yaslanarak ortaya koyunca,dogma hızla gelişme fırsatı buldu.Cumhuriyeti yönetir oldu.Halk sorunlarının çözümsüzlüğü içinde ,çözümü dogmada arar oldu.
Ülkenin en önemli sorunu olarak ortaya çıkan dogma ,cumhuriyeti tasfiye ederek bilimin yerini almak için büyük bir çaba harcamaktadır.Cumhuriyeti yönetirken dogmaya dönüşümü sağlamak ancak Anayasa değişikliği ile mümkün olacaktır.Ülkenin üretimden hızla uzaklaşıp halkın sorunlarının çözümsüzlüğü arttıkça ,halkın dogmaya dahada yöneleceğini bilen dogmacılar ,halkı dahada çözümsüz duruma getirmek için mücadele verecekleri ortadadır.Cumhuriyetin halkın sorunlarını çözmediği algısının yayılması için her türlü çabanın ortaya konacağı da bir gerçektir.
Gerçekten Atatürk cumhuriyetinin yaşamasını isteyenler ,dogmaya giden yolu kapamak istiyorlarsa, ellerindeki cumhuriyet imkanlarını halkın sorunlarını çözmede kullanmaktan geçtiğini zaman aşımına uğramadan anlamalı ve gerçekleştirmelidir.Halk çözümsüzlüğün cumhuriyetten gelmediğini ,cumhuriyeti tasfiye etmek isteyenlerin cumhuriyeti çözümsüzlük olarak göstermek isteyenlerden geldiğini anlamalı ve algılamalıdır.Cumhuriyetçilere düşen görev de bu yolda yapacakları mücadeledir.Halkla buluşup, kucaklaşıp sorunların çözümünün yolları aranmalıdır.Ekonomik güçlerini ortaya koymalarıdır.
