Sonbaharla birlikte soğuk ve kasvetli bir döneme geçiş yapıyoruz. Yaprakların renginin sarıya dönmesi, gece gündüz süresinin değişimi, yağmurlu ve rüzgarlı günlerin artması ile kendisini gösteren sonbaharda değişen sadece doğa olmuyor, doğa ile birlikte biz de bu değişimden etkileniyoruz. Bazıları için mevsim geçişleri, özellikle yazdan kışa geçiş dönemi ruh halinde değişimlere yol açar. Mevsim değişikliğinden ruh sağlığınızın nasıl etkilendiğini anlamak mevsimsel depresyonu tanımak, baş etme yollarını geliştirmek ve kendimizi koruyabilmek adına önemlidir. Peki, mevsim değişikliğinin sebepleri neler, ruh halimizi nasıl etkiliyor, neler yapılabilir birlikte ele alalım. Gün ışığının azalması ile birlikte beyin uykuya hazırlanmaya yardımcı olan melatonin hormonunu daha fazla üretir, bu yüzden daha bitkin, halsiz ve uykulu hissedebiliriz. Mutluluk, canlılık ve zindelikle ilişkili olan serotonin hormonu da vücudumuzun aldığı ışığa bağlı olarak değişebildiği için sonbahar-kış dönemlerinde düşük serotonin seviyesi, ruh halimizin çökkün olmasında etkili olabilmektedir. Bununla birlikte kış ve yaz mevsimlerinin kişi için ne kadar rahatsız edici olduğu kişiden kişiye değişebilmektedir. Soğuk havalar kişi için rahatsız edici ise ruh hali de bu durumdan etkileniyor olabilir. Daha öfkeli, endişeli ve sabırsız hissetmek gibi ruh halinizi değiştirebilir. Mevsim değişikliğinin ruh hali üzerindeki etkisini anlamaya yönelik daha çok çalışmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte araştırmalar devam etmektedir. Mevsimsel değişimle birlikte üzüntü, çökkünlük, halsizlik, değersizlik, umutsuzluk ve sinirlilik hissedilebilmektedir. Bu duygusal değişimin yanı sıra konsantrasyonda güçlük, iştah azalması ya da artışı, ilgisizlik ve isteksizlik, ağrı, cinsel istekte azalma görülebilir. Sosyalleşmek güçleşebilir, eve kapanmalar ve içe dönmeler artabilir, sorumlulukları yerine getirmede zorlanılabilir. Bunları deneyimliyor ve “Galiba depresyondayım.” Diyorsanız, deneyimlediğiniz bu durumun “mevsimsel duygu durum bozukluğu” olarak adlandırılan ve depresyonun alt türü olan bir hastalık olduğunu bilmelisiniz. Genellikle kış aylarında depresif dönemler şeklinde deneyimlendiği için kış depresyonu olarak da adlandırılmaktadır. Araştırmalar kadınların erkeklere kıyasla daha fazla deneyimlediğini belirtmektedir. Peki mevsimsel depresyon ile baş etmek için neler mi yapabilirsiniz? Mümkün olduğunca gün ışığı almaya gayret edin. Doğal ışığa maruz kalmak, okul veya iş gibi aktiviteler sırasında güneş alabilmek için cam kenarını tercih etmek uygulayabileceğiniz yollar olabilir. Yürüyüş dahil olmak üzere doğada egzersiz yaparak temiz hava almak, manzaranın tadını çıkarmak iyi gelebilir. Sevdiğiniz, eğlenebildiğiniz aktiviteleri hayatınıza dâhil edebilirsiniz. Başkalarıyla etkileşime geçmeyi ihmal etmeyin, aile veya arkadaşlarınızla sosyalleşebilirsiniz. Dinlendiğinizden emin olun, uyku düzeninize ve sağlıklı beslenmeye dikkat edin. Eğer baş etmekte zorlanıyorsanız, yoğun bir duygu durumu içerisindeyseniz ve bu durum işlevselliğinizi ve hayata adapte olmanızı zorlaştırıyorsa psikoterapi desteği almaktan çekinmeyin.
Klinik Psk. Pelin KABAR
