Tok olmanıza rağmen canınızın bir şeyler yemek istediği anlar oldu mu? Örneğin biraz tatlı bir şeylere
ya da biraz daha çıtır çerezlere gözünüzün kaydığı ancak tok olduğunuz anlar varsa bu bir duygusal
yeme davranışı olabilir. Sadece fiziksel açlığı gidermek için yiyen canlılar değiliz, birçoğumuz stres
altında rahatlamak, üzüntü ile baş etmek ya da kendimizi ödüllendirmek için de yemeye yöneliriz. İşte
bu tür tokluk hissetmiyor olmamıza rağmen duygusal ihtiyaçlarımızı karşılamak için yöneldiğimiz
yeme davranışlarına duygusal yeme denir. Duygusal yeme ile fiziksel yemeyi birbirinden nasıl ayırt
edebilirsiniz? Birkaç ipucuna bakalım.
Duygusal yeme anında gelen, bunaltıcı ve acil hissettiren bir istektir. Eğer çok uzun süredir yemek
yemediyseniz, fiziksel açlık daha yavaş gelir ve anında tatmin hissettirmez. Duygusal açlık anında
coşku sağlayan, genelde belirli yiyeceklere yönelik arzuyu ortaya çıkarır. Örneğin abur cuburlar,
şekerli gıdalar gibi. Duygusal açlık düşüncesizce yemeye yol açar. Farkına varmadan bir paket cipsi ve
bir paket çikolatayı yersiniz. Fiziksel açlıkta ise genelde ne yaptığınızın farkında olursunuz. Duygusal
açlık tıka basa doyana kadar yemenize, rahatsızlık hissetmenize yol açar. Fiziksel açlıkta midenizin
dolmasına gerek yoktur, tokluk hissedince yemeyi bırakırsınız. Duygusal açlık pişmanlık, suçluluk ve
utanç gibi duygulara neden olur. Fiziksel açlıkta vücudunuzun ihtiyacına yönelik yediğiniz için bu
duyguları hissetmeniz olası değildir.
Aslında yemek o an için duygularla başa çıkmanın bir yolu olarak görünse de vereceği iyi hissetme hali
oldukça kısa sürelidir ve bizi yemeye yönlendiren duygular hala oradadır, ortadan kalkmış değildir.
Hatta gereksiz kalori aldığınız için bu duygularınıza pişmanlık, öfke gibi duygular da eklenebilir. Her
duygularla başa çıkmada yemeye yönelmek zamanla kilo alımına, olumsuz etkilenen sağlığa yol
açabilir. Bunun yerine daha sağlıklı baş etme yollarını öğrenmek, duygusal yeme davranışına
yönlendiren tetikleyicileri fark etmek, istekle başa çıkmak ile duygusal yemeye son verebilirsiniz. O
halde bu tetikleyici dediklerimiz neler olabilir?
Tetikleyiciler bizde duygusal yeme isteğini ortaya çıkaran durumlar, duygular, kişiler, yerler gibi pek
çok farklı yönelticilerdir. Bu tetikleyicilerden biri olan stres, vücudumuzun kortizol üretmesine neden
olur ve kortizol de tuzlu, tatlı ve kızarmış yiyeceklere olan isteği tetikler. Yemek, stresle baş etmenin
yolu haline gelir. Yanı sıra duyguları bastırmak da yemeye itebilir. Yiyecekler sayesinde hissetmek
istemediğiniz duygulardan kaçabilirsiniz. Can sıkıntısı, boşluk hissi ile baş etmek için de yiyor
olabilirsiniz. Anlık olarak zamanı doldurmaya, amaçsızlığı ve memnuniyetsizliğe ortadan kaldırmaya
çalışıyor olabilirsiniz. Çocukluk alışkanlıklarınız da bir tetikleyici olabilir. İyi bir karne karşısında
yemeğe çıkarılır mıydınız? Ya da üzgün hissettiğinizde size dondurma alırlar mıydı? Bu alışkanlıklar
yetişkinlikte de devam edebilir ve duygular söz konusu olduğunda yemeyi iyi bir baş etme yolu olarak
görebilirsiniz. Bu tetikleyicileri tanıdıktan ve fark ettikten sonra şimdi nasıl baş edebileceğinizi birkaç
yol ile ele alalım.
Yeme isteği geldiğinde bunun duygusal bir açlık mı yoksa fiziksel mi olduğunu fark etmek için biraz
bekleyebilir ve hemen yemeye yönelmeyebilirsiniz. Kendinizi yalnız hissediyorsanız, mutsuzsanız
sevdiklerinizle bir araya gelebilirsiziniz, bir hobinizle ilgilenebilirsiniz, doğa yürüyüşlerine çıkabilirsiniz.
Kaygılı hissediyorsanız stres topu kullanabilir, tempolu bir yürüyüş yapabilirsiniz. Yorgunsanız duş
alabilir, kokulu mumlar yakabilir, bitki çayı içebilirsiniz. Can sıkıntısı yaşıyorsanız kitap okuyabilir,
ilginizi çeken bir dizi ya da film izleyebilir, keyif aldığınız bir aktiviteye yönelebilirsiniz. Baş etme yolları
elbette kişiden kişiye değişebilir ancak kötü bile hissetseniz duygularınızı kabul etmeyi, hissetmeye
izin vermeyi öğrenin. Çünkü bastırılan duygular farklı şekillerde kendini ortaya çıkarır, yeme davranışı
da bunlardan bir tanesidir.
Duygusal yeme davranışını fark etmek ve bunun için harekete geçmek, daha fazla kilo alımını
önlemeyi, altta yatan problemleri fark etmeyi ve sağlıklı yollarla baş edebilmeyi sağlar. Duygusal
yeme burada bahsedilenin yanı sıra pek çok farklı durumdan kaynaklı olabilir ve şiddeti zaman zaman
artabilir. Duygusal yeme konusunda ruh sağlığı uzmanlarından destek almak, terapiye başvurmak
planlı ilerlemek için önem taşır.
Klinik Psk. Pelin KABAR
