Unesco Dünya mirası konusunu işledim, çünkü bu konuda büyük bir bilgi eksikliği olduğuna inanmaktayım; bu aynı zamanda Türk turizmi açısındanda son derece önemli konuları içeriyor. Unesco Dünya Mirası alanların, yapıtların, tarihi değeri olan binaların, yaşam kültürü alanlarının gelecek kuşaklara aktarılmasıda son derece önemlidir. Unutulmamalıdırki bu eserlerin sergilenmesi, gezilmesi, izlenmesi, turizm olgusunu doğurur; turizm bir ülke için bacasız sanayidir. Aşağıdaki bilgilerde bazı kısımlar yer yer özet şeklinde Unesco Dünya Miras Merkezi’nin aşağıdaki adresinden derlenerek oluşturulmuştur. (http: //whc.unesco.org/ )
814 ü kültürel, 203 ü doğal, 35 i karma olarak 2016 yılı itibarı ile güncel miras alan sayısı 1052 dir. Dünya Miras Komitesi 1972; Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesine Taraf Devlet arasından dört yıllık aralıklarla gerçekleştirilen seçimler sonrasında belirlenen 21 taraf devletten oluşmaktadır. Komitenin işleyiş kurallarının yer aldığı uygulama rehberi isimli bir çalışma belgesi mevcut olup, Komite bir aday olanın Dünya Miras Listesine veya Tehlike Altındaki Dünya Miras Listesine kayıt edilip edilmeyeceği, konusunda nihai kararına ulaşırken bu prosedurlar doğrultusunda hareket eder.
14. 04. 1982 tarih ve 2658 sayılı kanunla katılımın uygun bulunan bu sözleşme, Türkiye’de 23. 05. 1982 tarih ve 8/ 4788 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak 14. 02. 1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu doğrultuda 2013 -2017 yıları arasında Dünya Miras Komitesi’nde görevine devam edecek olup, 2016 yılında Dünya Miras Komitesi Başkanlığını yürütmektedir. Bu komite üyeliği Türkiye’nin tarihindeki ikinci Dünya Miras Komitesi üyeliğidir. Türkiye ilk komite üyeliğinide 1983 – 1987 yılları arasında gerçekleştirmiştir. Ulusal bilgilerin oluşturduğu listeye ‘Geçici Liste’ adı veriliyor. Bu geçici listeden seçilen ve Unesco Dünya Miras listesine kaydedilmek üzerine üye devletlerin yetkili birimleri tarafından hazırlanan adaylık dosyaları Unesco Dünya Miras Merkezi’ne ilgili icracı Bakanlıklar kanalı ile iletilir. Unesco Dünya Miras Merkezi ise bu dosyaları değerlendirmek üzere Unesco’nun süreçteki danışsal organları olan uluslararası kuruluşlara yani İUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği İcomos) (Uluslar arası Anıtlar ve Siteler Konseyi ) ve İCCROM (Kültür varlığını koruma ve restarasyon için Uluslararası Araştırma Merkezi) ne iletilerek anılan dosyaların bilimsel inceleme ve değerlendirmesinin yapılmasını sağlar. Dört yılda bir seçimle göreve gelen ve 21 üye devletten oluşan Dünya Miras Komitesi’nin yaptığı değerlendirmeler sonucunda bir miras alanının Dünya Miras Listesi’ne alınması süreci değerlendirilerek karara bağlanır. Bu mirasların her türlü tehlikeye karşı korunması için ilgili üye devletlere büyük sorumluluklar getirir. Alınacak önlemlerin yetersizliği veya tahribatların sürmesi durumunda alanın Dünya Miras Listesi’nden tamamen çıkarılabilir; aksi anlamda ise Miras’ın korunması ve sürdürülen koruma çalışmalarının yeterli olması durumunda Dünya Miras Listesi’ne yeniden kaydolur.
Dünya Miras Listesi’ne seçilebilmek için 10 seçim kriterlerinden en az bir tanesinin olması gerekiyor.
1 ) İnsanoğlunun yaratıcı gücünü gösteren bir başyapıt olması.
2 ) Şehir planlaması veya peyzaj düzenlemesi, anıtsal sanatlar, mimari veya teknoloji alanlarındaki gelişmeler üzerine, dünyanın belli bir kültür alanı veya zaman dilimi içersinde, kayda değer bir insan değer etkileşimi sergilemesi.
3 )Yaşanan veya yok olmuş bir medeniyete; yada bir kültürel geleneğe ait eşsiz veya üstün bir tanıklık teşkil etmesi.
4 )İnsanlık tarihinin belli dönemi veya dönemlerini gösteren, üstün bir bina çeşidi, mimari veya teknolojik bütün veya tabiat örneği olması.
5 )Geleneksel insan yerleşiminin bir kültür ve kültürlere has kara veya deniz kullanımına veya özellikle de geri döndürülemez değişimlerin etkisi altında savunmasız hale gelen doğayla insan etkileşimine üstün bir örnek olması.
6 ) Üstün evrensel değere sahip yaşayan gelenekler veya etkinliklerle, fikirler veya inançlarla sanatsal veya edebi çalışmalarla doğrudan veya somut bir şekilde bağlantılı olması ( Komite bu kriterin tercihan başka kriterlerle birlikte kullanılmasını öngörmektedir.
7 ) Üstün doğal fenomene veya üstün doğal güzelliğe veya estetik öneme sahip alanlar içermesi.
8 ) İlk yaşam kaydı, arazi şekillerinin gelişmesinde süregelen önemli jeolojik süreçler veya önemli jeomorfik veya fizyo grafik özelliklerde dahil olmak üzere, dünya tarihinin ana aşamalarını temsil edecek nitelikte üstün örneklerti olması.
9 ) Karada tatlı suda, kıyısal ve denizsel ekosistemlerde, bitki ve hayvan topluluklarında süregelen ekolojik ve biyolojik sürece ve gelişimine üstün örnek teşkil etmesi.
10 )Bilim açısından veya değerlendirmesinden üstün evrensel değere sahip olan ve tehdit altındaki türler de dahil olmak üzere, biyolojik çeşitliliğin yerinde korunması için en önemli ve kayda değer doğal ortamları içermesi.
Bu kriterler arasında
a) 7 – 10 kriterlerini taşıyan alanlar ‘Doğal Miras’
b) 1- 6 kriterlerini taşıyan olanlar ‘Kültürel Miras’
c) Hem doğal, hemde kültürel miras özelliğini taşıyan miraslar ‘Karma Miras’ olarak değerlendiriliyor.
