2.      MÜLKİYET HAKKININ AİHS 1. EK PROTOKOL 1. MD KAPSAMINDA KORUNMASI

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek Protokolü, 20 Mart 1952’de Paris’te imzalanmış ve 18 Mayıs 1954’te yürürlüğe girmiştir. AİHSEP’nin 1. maddesi şöyledir: Madde 1: Mülkiyetin Korunması

Her gerçek ve tüzelkişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse mülkünden, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir.

 Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların veya para cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama konusunda sahip oldukları hakka halel getirmez.[1]

 Mülkiyet hakkına getirilen koruma, Sözleşmede düzenlenen diğer hakların korunması sistemi ile benzerlik gösterir. Önce genel kural konularak hak belirlenmiş, ardından genel kurala getirilen kısıtlamalar ve bu kısıtlamaların hangi koşullarda hukukça meşru sayılacağı ortaya konulmuştur.[2]

 Ek Protokol hükmünden anlaşılması gereken; öncelikle gerçek ya da tüzel kişinin mülkiyete/malvarlığına sahip olmasının bir hak olduğu gerçeğidir. Kişilerin mülkiyet/malvarlığı korumasını hukuki temellere dayandıran bu hüküm Mülkiyetin korunan bir hak olduğu hususunda oldukça açık ifadelere yer vermiştir. Ancak; hak ve korunurluktan söz edilen bu hükümde istisnai durumlardan da söz edilmiştir.

AİHSEP md 1 kapsamında Mülkiyet hakkı korumasının öngördüğü bir metod vardır. Bu metodu uygulayarak hadiseyi her yönüyle incelemek bir diğer deyişle denetlemekte yarar vardır.

-          Uyuşmazlığın konusu, Ek Protokol’ün 1. Maddesindeki “mülkiyet hakkı” tanımına uygun mudur?

-          Mülkiyet hakkına yapılmış bir müdahale var mevcut mudur?

-          Müdahale yasal ve hukuksal temele dayandırılabilir mi?

-          Müdahale kamu yararından mı kaynaklanmaktadır?

-          Müdahale orantılı mıdır?

Tüm bu soruların aynı esasta gözetildiği ve cevabın koruma koşullarını gerektirdiği halde hakkın ihlal edilip edilmediği belirlenir.