Dikkatin farklı türleri olduğunu bilmek ve anlamak, aslında dikkat seviyemizi artırmak kadar önemlidir. Dikkat kavramını genellikle bir konuya odaklanmak olarak tanımlarız. Ayrıca bu kelime günlük hayatımızda, çok daha sık kullanılan ve tam karşıtı olan dikkatsizlik kelimesinin bir parçası olarak karşımıza çıkar.
Ne zaman dikkatini toparlayamayan ya da bizi dinlemeyen bir kişi hakkında konuşsak, bu kişinin konuştuğumuz konuya dikkatini vermediğini söyleriz. Aslında bu noktada sorulması gereken soru şudur: Bir insan dikkat etmeden ya da herhangi bir şeye dikkati vermeden yaşayabilir mi?
Günümüzde dikkat sorunları adeta bir moda haline gelmiştir. Bu durum bizi şaşırtmamalıdır. Çünkü içinde yaşadığımız toplum sürekli ve hiç bitmeyen bir biçimde sonsuz sayıda uyarıcılarla dolu bir yapıya sahiptir. Reklamlar, aynı anda yapılması gereken işler ve teknolojik aygıtlar, gün boyunca dikkatimizi çeken şeylerden bazılarıdır.
Aslında bunun da ötesinde dikkat kavramı, beyinde oluşan bilişsel bir süreçtir. Bu nedenle, dikkatini toparlayamayan bir insanın aslında dikkat eksikliği yaşadığını söylemek yanlıştır. Çünkü bu tip bir durumdaki bir kişi, sahip olduğu dikkati başka yerlere yönlendirmiştir.
Dikkat, Yönetsel Bir Fonksiyondur
Dikkat, günümüze dek herhangi bir tanımı üzerinde uzlaşı sağlanamamış, beynin en karmaşık fonksiyonlarından biridir. Bu fonksiyon, teşvik ya da uyarıcı etkileri filtreleyen, bilgiyi işleyen ve bir konu üzerinde odaklanmayı sağlayan bir fonksiyondur. Tüm bunları yapabilmek için sinir sisteminin tamamından gelen bilgilerin beynin ön bölümünde (frontal lob) bir araya gelmesi gerekmektedir.
Bu süreç, çevreyle etkileşime bağlı olarak farklı seviyelerde gerçekleşir. Yapılacak görevin türü ve gerektirdikleri, kullanmamız gereken dikkat türünü belirler.
Dikkat Türleri
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, dikkat farklı seviyelerde ve değişik özelliklere sahip bir biçimde ortaya çıkar. Bunun için yönlendirme konsepti temel bir belirleyici niteliği taşır. Çevremizle ilgili detayların ve uyarıcıların farkında olmamız, hangi dikkat türünü kullanacağımız konusunda belirleyici olacaktır. Bunun dışında kullanacağımız dikkat türü, hem farkındalığın seviyesine hem de bir yanıt alma gereksiniminin harekete geçmesine bağlı olarak değişir.
