Dr. Mustafa Torun
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
“Dünya tehlikeli bir yer. Bunun nedeni ise insanların kötü olması değil, kötülük konusunda bir şey yapmamalarıdır.” Albert Einstein
Daha öncede yazdığım gibi dünyayı tehdit eden en önemli etmenlerin başında infeksiyonlar gelecektir. Bu düşünce geniş kabul gören bir öngörüdür…
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gezegenimizi riske sokan, aslında belki de ilerde dünyamızı yok edip sağlığı tehdit eden 10 tehlikeyi bizlere aktardı. 2019 yılında kırmadan ve dökmeden, kimseyi üzmeden deyim yerindeyse bu tehlikeleri kibarca hepimize açıklamıştı…
Ülkemizin ve dünyanın sosyoekonomik gündeminden kaynaklanan siyasi tartışmalardan, emperyalizmin göz açtırmaz talanlarından, bu açıklamanın belki de yeterince ilgi çekmeyip, üzerinde yeterince durulmadığını düşünüyorum…
Benimde üyesi olduğum meslek derneğimiz “Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin (KLİMİK)” daha önceki açıklamasında bu konuya olabildiğince açıklık getirilmişti…
Listede görülen 10 tehditten, “İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji” alanı ile ilgili tehditlerin çokluğunu bir defa daha sizlere anımsatayım. Buna son zamanlarda bir tehdit olarak görülen, ileride nasıl bir seyir izleyeceği bilinmeyen Maymun Çiçeği yani “MPOX” hastalığını da eklemekte yarar var…
Listeye göre milyarlarca kişi küresel influenza salgını, antibiyotik direnci, ebola ve diğer yüksek riskli patojenler, aşı karşıtlığı, Dang ateşi ve HIV gibi infeksiyon hastalıklarına dayalı bazı zorluklarla yüzleşecek. Konuyu yine daha iyi anlaşılsın diye sorulu yanıtlı anlatmaya çalışalım…
*WHO’ya göre 2019 yılında sağlık açısından tehdit oluşturacak bu durumlar ne şekilde sıralanmıştı?
1)Hava Kirliliği ve İklim Değişikliği; listenin başında gelmektedir.WHO yani Dünya Sağlık Örgütü kirli havayı sağlık için en büyük tehditlerin başında görmüştür. Dünyada her 10 kişiden 9’u kirli hava solumaktadır. Hava kirliliğinin neden olduğu çeşitli hastalıklardan her yıl 7 milyon kişinin beklenenden önce hayatını kaybettiğini belirtelim…
2)Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar yani Diyabet, Kanser, Kalp Hastalıkları ve Diğerleri; tüm ölümlerin yüzde 70’inden (41 milyon/yıl) sorumlu olup, ölümlerin 15 milyonu 30-69 yaş arasında görülen erken ölümler olacağı bildirilmiştir…
3) İnfluenza Yani Grip Pandemisi; Önemli sorunlardan birisidir. Dünyanın ileride büyük bir grip salgınıyla karşılaşacağı kesin gibi durmaktadır. Bilinmeyen bunun ne zaman olacağı? Dünyanın ölümcül sonuçları olacak böyle bir salgına sürekli hazırlıklı olması gerektiğini yine yüksek sesle vurgulayalım. Bu hazırlıkların başarısını belirleyen, sağlık sistemi zayıf ülkelerin hazırlıklı olma düzeyi olacak. WHO halen 114 ülkede 153 kurum aracılığıyla olası pandemik suşları (Tüm dünyadaki grip virüsü tipleri) küresel sürveyans dediğimiz verilerin işlenmesi ve yanıt sistemi içinde takip ettiğini anımsatalım…
4)Sağlıklı ve Kaliteli Yaşam Koşullarından Mahrum Kalmak; diğer önemli etmenlerden birisidir. Dünya nüfusunun yüzde 22’si (1,6 milyar insan) uzun süren krizler yani savaş, çatışmalar, kıtlık, kuraklık ve yetersiz sağlık hizmetleri nedeniyle en temel sağlık bakımından uzak yaşamaktadır…
5)Antibiyotik Direnci; akıldan çıkaramayacağımız bir etmendir. Antimikrobiyal direnç nedeniyle önceden kolayca tedavi edilebilen pnömoni, tüberküloz, gonore, tifo gibi infeksiyonlar tedavi edilemez hale geldiği gibi, infeksiyon riski nedeniyle büyük ameliyatlar, kanser tedavileri ve organ nakli gibi tıbbi girişimlerin bile yapılamaz hale geldiğini unutmamak gerekir…
6)Ebola Ve Diğer Yüksek Riskli Patojenler; Halk sağlığı tehdidi oluşturan, etkili tedavisi veya aşısı olmayan hastalıkların yani Ebola, Zika, kanamalı ateş hastalıkları, MERS-CoV, Sars-COV-2 ve henüz bilinmeyen yeni infeksiyonların yapabileceği salgınlara karşı hazırlıklı olmak WHO’’nun öncelikleri arasında yer almaktadır...
2018 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 1 milyondan fazla kişiyi etkileyen iki ayrı ebola salgını görüldüğünü anımsatalım…
7)Yetersiz Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri; diğer ciddi sorunlarımızdan birisi olmaya adaydır.
Dünya üzerinde çok sayıda ülkede birinci basamak sağlık hizmetleri ciddi zaaflar içerdiği hepimizin bilgisi dahilinde olduğu bir gerçek. Ekim 2018’de WHO Kazakistan’ın Astana kentinde toplandı. Daha önce 1979’da yine Kazakistan’ın Alma-Ata’daki toplantısında belirlediği “Herkes İçin Sağlık” hedefini güncellemişti. Bu önemli buluşmada Prof. Dr. Nusret Fişek Hocamızın katkılarını unutmayalım…
8)Aşı Karşıtlığı; maalesef giderek dozu artan ve ciddiye almadığımız bana göre en önemli uğraşacağımız sorunlardan birisidir.
Aşılar her yıl 2-3 milyon kişiyi ölümden korumaktadır. Eğer aşı kapsayıcılığı daha da geliştirilebilse bu sayıya 1,5 milyon kişi daha eklenebilir. Ancak aşılara karşı olumsuz yaklaşımların etkisiyle önemli bulaşıcı hastalıkların kontrolden çıkma riski söz konusudur. Kızamık olgularının sayısında dünya genelinde yüzde 30 artış yaşanması bu riskin ciddiyeti konusunda uyarıcı kabul edilmeli…
9)Dang Ateşi;en tehlikeli ve gözden kaçan etmenlerden birisi gibi.
Sivrisinek ile bulaşan ve gribe benzer şikâyetlerle seyreden ancak ağır seyrettiği durumlarda yüzde 20 olasılıkla ölümle sonuçlanan bir hastalık olan Dang Ateşi, on yıllardır bilinen bir infeksiyon olmasına rağmen halen kontrol altına alınamamıştır. Dünya nüfusunun yüzde 40’ı Dang riski olan bölgelerde yaşamaktadır. Hastalık taşıyıcı sivrisineklerin yaşam alanlarının genişlemesi ve aktif oldukları sezonun uzaması nedeniyle hastalık tehditi artmaktadır...
10)HIV; son yıllarda geri bıraktırılmış ülkelerde önemli etmenlerden birisi olmaya devam etmektedir. HIV kontrol ve tedavisinde elde edilen başarılara rağmen her yıl 1 milyon kişi HIV/AIDS nedeniyle yaşamını kaybetmektedir. İnfeksiyondan en çok etkilenen grup özellikle Afrika’da 15-24 yaş arasındaki çocuk ve genç kadınlardır. Sahra altı Afrika ülkelerinde nüfusun sadece %10’unu oluşturan bu grup HIV infekte kişilerin yüzde 25’ini oluşturmaktadır…
*Yorum ve Önerilerimiz Nelerdir?
Şunu kafamıza iyice yerleştirelim ki, dünyada sadece biz yokuz. Sayamayacağımız kadar canlı tür olduğunu bilip buna göre davranmaz ve WHO’nun yukarıda belirttiği sorunlara önem vermez isek, gerçekten durum son derece ciddi ve yaşamsal görünmektedir. Zamanımız giderek azalıyor. El birliği ile küresel anamalcı sistemin dayatmalarına dur diyemeyip tahribatlara seyirci kalırsak, bu tehditlerin sayısının onu geçeceğini bilmemiz kehanet değildir. Hastalıklardan korunma yollarını bilip çevremizi uyarmak, bilinçlendirmek “Küresel Kapitalizme el ele dur demek” öncelikle hepimizin görevi olmalıdır. Yürüyoruz aynı zamanda. İki kapılı bir handa…
Sözümüzü yine Aşık Veysel ile bitirelim…
Dünyaya Geldiğim Anda
Yürüdüm Aynı Zamanda
İki Kapılı Bir Handa
Gidiyorum Gündüz Gece
Sevgilerimle…
