Fiyatları arz ve talep tayin eder. Eğer talep, arzı aşıyorsa fiyatlar yükselir. Fiyat yükselmesi, enflasyon anlamına gelir. Demek ki enflasyon arz-talep dengesinin talep lehine bozulmasından kaynaklanıyor.
Arzın arkasında ÜRETİM vardır. Talebin arkasında TÜKETİM vardır. Üretim yapılırken, üretime katılan emek ücret alır, sermaye faiz, toprak sahibi kira ve girişimci kar elde eder. Elde ettikleri talebi oluşturur.
Normal koşullarda arz ve talep dengede olur. Ancak devlet gücüyle bu denge bozuluyor. Devlet üretime katılmayanlara pay dağıtıyor. Devletten gelir elde edenler, piyasaya çıkıyor ve ilave talep yaratarak enflasyona neden oluyor.
Demek ki, enflasyonu ÜRETİME KATILMADAN ÜRETİMDEN PAY ALANLAR yaratıyor. Üretime katılmadan üretimden pay alanların sayısı kadar enflasyon nedeni vardır. Sıralayalım;
1. 200 bin imam üretime katılmıyor. Fakat devlet gücü ile maaş alıyor. İmamların aldığı maaş enflasyon yaratıyor.
2. Emekliler kendilerine ayrılan Fondan daha çok maaş alıyor. İlave talep, enflasyona neden oluyor.
3. TC devleti 2002 yılında 2 milyon memur ile idare edilirdi. Memur sayısı 5 milona çıkarıldı. 3 milyon masa başında oturup, hiç bir iş yapmadan maaş alan memur var. Bunlar ilave talep yaratıyor. Enflasyona neden oluyor.
4. Devlet asalak bir sınıf yarattı. 8 milyon yeşil kartlı var. Bir o kadar da Sosyal Devlet yardımlarından istifade ediyor. Asalak kesimin ekonomiye katkıları yok. Devletten aldıkları yardımlar talebi artırıyor. Enflasyona neden oluyor.
5. Yatırım israfı yapıldı. Piyasa faiz hadleri kadar getiri sağlamayan yatırımlar israf yaratır. Devlet eliyle, faizi ölçü olarak görmeden yapılan yatırımlar israfa neden oldu. Kanal İstanbul gibi. Yatırım israfını vatandaş enflasyon olarak ödüyor.
6. Düşük faiz enflasyon yaratır. Negatif faiz ise dörtnala enflasyona neden olur. Çünkü, düşük faizden kredi alanlar talep oalrak piyasaya çıkar ve talep artışı enflasyona neden olur.
7. Bir de maliyetlerden gelen enflasyon var. Veriminden daha çok asgari ücret maliyet enflasyonu yaratıyor.
8. Kur artışı maliyetlere girer ve fiyat artışı olarak anında piyasaya yansıyor. Cari açık veren ülkelerde en önemli enflasyon nedeni ödemeler dengesinden meydana gelen açıklardır. Çünkü, kuru ödemeler dengesi bilançosunun aktif ve pasif kalemlerindeki rakamlar (döviz arz ve talebi) belirliyor.
Şinasi Kara
