Tarihte, parayı kullanarak egemenlik süren imparatorlukların sayısı dördü geçmez. Lidya ile başlayan para İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti ile tekrar hayata geçer. İngiltere Birleşik Krallığı ile devam eder. Dolar İmparatorluğuna dönüşerek yaşamını sürdürüyor.
Diğer imparatorluklarda amaç, toprak kazanmak ve kazanılan araziler üzerinde egemenlik sürmek idi. Onlar için para amaç değil, vergi ve haracın toplanmasında araç idi. Hâlbuki para imparatorlarının amacı altın biriktirmek ve para yoluyla egemenlik kurmaktır. Günümüzde bu amaç "Dolar İmparatorluğu" ile devam ediyor.
1. Lidya İmparatorluğu;
M.Ö. 7. yüzyılda Lidyalılar parayı icat ettiler. Altının para değeri ile külçe değeri arasındaki sırrı öğrendiler. Altın ve gümüşün para değeri, külçe değerinin çok üzerinde seyrediyordu. Külçe toplayıp para basarak zengin oldular.
Manisa'nın Sard kasabasında yaşayan küçük bir azınlıktan oluşan Lidyalılar, para basarak kazandıkları servet ile Batı Anadolu'da Lidya İmparatorluğunu kurdular. Son Lidya Kralı Kroisos dünyanın en zengin adamı KARUN olarak anılıyordu. Fakat Karun, zenginliğinin değerini bilemedi. M.O. 546 yılında İran ile savaştı. Yenildi. Lidya devleti, sırları ile birlikte tarihe gömüldü.
2. Venedik Cumhuriyeti
Roma yıkıldıktan sonra Romalı tacirler Bizans ülkesinde ticaret yapıyor ve para kazanıyordu. 797 yılında Bizans toprağı olan Venedik şehrini "para ile" satın aldılar ve Venedik Cumhuriyetini kurdular.
Venedik Cumhuriyeti'nin toprak kazanmak amacı yoktu. Karadeniz, Ege, Akdeniz ve Adriyatik denizinin kıyı ve adalarında ticaret kolonileri kurdular. Koloniler muhkim kaleler ile korunuyor ve kalelerde ticaret malları stoklanıyordu. Gemiler kanalıyla ticari mallar, karlı yörelere taşınıyor ve büyük paralar kazanılıyordu.
Gemileri ve kolonileri korumak üzere kuvvetli bir deniz donanması hareket halindeydi.
Dördüncü haçlı seferini Venedik finanse etti. Venedik öncülüğünde Haçlılar 1204 yılında Bizans’ı ele geçirdi. Bizans 1261 yılına kadar, 57 yıl süreyle talan edildi. Bizans’ın zenginlikleri Venedik’e taşındı.
Venedik, altın para karşılığında vatandaşlık ve asalet unvanı satarak para kazanıyordu. Unvanı satın alanın hırsız, korsan ya da Yahudi olmasının önemi yoktu.
14. yüzyılda, dünyanın en zengin devleti Venedik Cumhuriyeti olmuştu.
Venedik Cumhuriyeti, toprak kazanmayı amaç edinen Osmanlıyı durduramadı. Karadeniz, Ege, Akdeniz ve Adriyatik’teki kaleleri Osmanlı fethetti. Kıbrıs'ın kaybından sonra Venedik Cumhuriyeti ticaret yoluyla para kazanamaz duruma düştü.
Osmanlı'nın ilerleyişi, Venedik zenginlerini güvenlik krizine düşürdü. Venedikli asiller paralarını, dönemin zenginleri için güvenli liman olan İngiltere’ye taşıdılar. Bildikleri işi, yani deniz ticaretini Londra merkezli olarak organize ettiler. İngiliz para İmparatorluğu’nun tohumlarını ektiler.
1797 yılında Napolyon Venedik'i istila edince fakir bir şehir ile karşılaştı. Beğenmedi, Avusturya'ya hediye etti. Venedik Cumhuriyeti kurulduktan bin yıl sonra parasını kaybettiği için tarihe gömüldü.
Makale uzuyor. Yarın İngiliz ve Dolar İmparatorluğunu kaleme alacağım.
