Petrol talep elastikiyeti neredeyse sıfır olan bir ürün. Yani fiyat değişmeleri karşısında alınan-satılan petrol miktarı değişmiyor. Fiyatı piyasaya sürülen petrol arzı tayin ediyor.
Petrol arzını kontrol etmek amacıyla petrol üretici ülkeler OPEC adı altında birleştiler. Her ne hikmet ise son iki yıldan beri OPEC petrol arzını kontrol etmiyor. Dünkü yapılan toplantıda arz serbestisi bozulmadı.
Arz serbest bIraktığı zaman petrol fiyatları düşüyor. Zira, aynı geliri tutturmak isteyen ülkeler fiyat düşmesine rağmen daha çok piyasaya petrol sürüyor. Petrol üretim maliyeti 1 dolar ile 12 dolar arasında değişiyor. Petrol piyasasında rant hakim. Maliyetin arzı tayin edici özelliği yok.
Petrol fiyatının düşmesinden Türkiye gibi ithalatçı ülkeler kar ediyor. Petrol gelirleri ile bütçelerini finanse eden devletler zor duruma düşüyor. Bunların başında Rusya, İran ve Suudi Arabistan geliyor.
Suudi Arabistan OPEC ülkelerinin kaderini tayin ediyor. Suudi Arabistan petrol fiyatlarının düşmesinden zarar ettiği halde neden arzı kontrol edici yönde karar alınmasına karşı?
Karşı. Çünkü, petrol fiyatındaki artış İran'ın işine yarıyor. İran'ın Şii Mezhebi üzerinden yayılmacı siyaseti Suudi Arabistanı son derece rahatsız ediyor. Suudiler petrol fiyatındaki düşme nedeniye ortaya çıkan bütçe açığını bir çeşit sermaye piyasası enstrümanı olan SUKUK ihraç ederek çözeceğini söylüyor.
Batı petrol fiyatının düşmesinden son derece memnun. Zira Batı petrol ithalatçısı. Bilhassa ABD ve Kanada, kaya gazı üreterek petrole rakip oluyor. Petrol fiyatının daha da düşmesini hızlandırıyor.
Böyle bir fırsatı Batı kaçırmaz. Zira petrol fiyatının düşmesinden en çok Rusya zarar görüyor. Deniliyor ki, petrolün varil fiyatı 35 dolara düştüğü taktirde Rusya iflas edecek.
Petrol fiyatının neden düştüğü daha açık şekilde anlaşılıyor. Zira, varili 120 dolara petrol satan Rusya son yıllarda çok şımardı. Ukrayna'ya saldırıyor. Nato ülkelerinin hava sahasını ihlal ediyor. Litvanya'yı tehdit ediyor. Suriye'de Esed rejimini destekliyor. İran'a askeri yardım yapıyor. Soğuk savaş günlerindeki gibi davranıyor.
Rusya'yı zora sokmak amcıyla petrol fiyatlarındaki düşmenin devam etmesi rasyonel beklenti olarak karşımızda duruyor.
