Kur ile enflasyon arasında doğrusal matematik ilişki vardır. Bu ilişki arasındaki öncelik saptanamadı. Kur artar, fiyatlar artar. Fiyatlar arttığı zaman da kur artmak zorundadır. Hangisinin öncelik taşıdığının önemi yoktur.
Hükümet, bir yıldan beri kurları sabit tutuyor. Resmi enflasyonu ise yüzde 84 olarak açıkladı. Demek ki, dolar kuru fiyatlar kadar artmamış. Soru şudur.
Dolar kuru, fiyatlar kadar artmadığı zaman ne olur?
1. Enflasyona rağmen, dolara göre TL değerli para durumuna geçer. Elinde TL bulunduralar, ucuzlamış doları satın almaya başlar. İşlemi zora sokarsanız, Kapalıçarşı devreye girecektir. Sabit kur ile piyasa kuru (Kapalıçarşı kuru) arasında fark açılmaya başlayacaktır.
2. Uluslararası satın alma gücü parite dengesi bozulur. Ucuz döviz ile ithalat artmaya başlar. İthaiat - ihracat dengesi bozulur. Dış ticaret açığı, çoğalır. Döviz talebi arzı aşar. Kur sabitliğinde ısrar edilir ise, döviz yokluğu ortaya çıkacaktır.
3. Karşılaştırmalı maliyetlerde denge ülke aleyhine bozulur. Ülkedeki üretim, enflasyon oranında maliyetlere gircektir. Maliyet artışı, ihracat fiyatlarına yansımadığı için ihracatçı şirketler rekabet edemez duruma geleceklerdir. Kritik noktadan sonra, ihracat azalacaktır. Bir taraftan, ithalatın artması, diğer taraftan ihracatın azalması cari açığın, finanse edilebilir seviyenin üzerine çıkmasına neden olur. Bulunamayan döviz ve yapılamayan ithalat sorunu yaratır.
4. Kur, enflasyona göre geride kaldığı için, nakit TL arayışı başlar. Beklenen enflasyonun altında faiz ile kredi bulanlar, dolar satın alır. Borsada satış baskısı ağırlaşır. Borsadan elde edilen nakit TL ile dolar stoklanacaktır. Borsada satış baskısına bağlı olarak, borsa endeksi düşme trendine girecektir.
5. Hükümet, mevduatın dolara dönmesini önlemek amacıyla Kur Korumalı Mevduat uygulaması yapıyor. Kur artmadığı zaman, uygulanan faiz enflasyona karşı vatandaşı korumuyor. Mevduat sahibi, durumu hemen fark eder. KKM lerde çözülme başlar. Çözülen paranın gideceği yer ya döviz ya da altındır. Her iki koşulda da, döviz darlığı ve kur artışı beraberinde gelecektir.
6. Marjinal üreticiler zor durumda kalacaktır. Onlar zaten zar zor yaşıyor. İthalattaki artış, onların üretimden vaz geçmelerine neden olabilir. Üretimden vaz geçmeyenler, üretime ara verebilir. Ulusal üretimdeki azalma, ekonomide durgunluğa neden olabilir. Durgunluk çözülemediği zaman, resesyon (daralma) onu takip ediyor.
Türkiye, kuru sabit tutmanın sonuçlarını 2001 krizinde yaşadı. Çözümü, dalgalı kur rejimine geçmekte buldu. Bir an önce, dalgalı kur rejimine geri dönmek şart. Kurları, enflasyon oranında artırmak gerekiyor.
